|
รู้หรือไม่?? ต่อ กับ แตน ต่างกันอย่างไร
ต่อ แตน ที่ต่อยเราเป็นตัวผู้หรือตัวเมีย
ต่อ แตน สร้างสมดุลให้กับโลกได้อย่างไร
ไปติดตามกันเลย...
ต่อและแตนเป็นแมลงที่มีวิวัฒนาการยาวนานมาตั้งแต่ประมาณ 140 ล้านปี หลังยุคไดโนเสาร์ล่มสลาย จากแมลงที่ดำรงชีวิตแบบโดดเดี่ยววิวัฒนาการขึ้นเป็นแมลงที่มีสังคม มีการสร้างรังอยู่กันเป็นครอบครัวขนาดใหญ่ และมีจำนวนชนิดมากถึง 4,500 สายพันธุ์ นอกจากนี้ ต่อและแตนยังเป็นต้นวิวัฒนาการของผึ้ง และมด ซึ่งเป็นแมลงที่มีความเป็นสังคมเช่นเดียวกัน
แล้วเราจะแยกฝาแฝดอย่างต่อและแตนได้อย่างไร
ต่อและแตนมีลักษณะรูปร่าง หน้าตาที่ค่อนข้างคล้ายคลึงกันจนเรียกได้ว่าเป็นแฝดคนละฝา แต่ขนาดของต่อและแตนมีความแตกต่างกัน โดยต่อจะมีขนาดใหญ่กว่าแตน คือมีความยาวลำตัวตั้งแต่ 1.5 เซนติเมตรขึ้นไป ในขณะที่แตนจะมีลำตัวความยาวไม่เกิน 1.5 เซนติเมตร และแตนจะมีรูปร่างที่ผอมเพรียวกว่าต่อ และยังมีความแตกต่างในด้านการสร้างรัง ที่ต่อจะมีลักษณะการสร้างรังเป็นทรงกลม ส่วนต่อแตนจะมีการสร้างรังหลากหลายรูปแบบ ทั้งเป็นรูปฝักบัว เป็นแผ่น หรือเป็นสายยาว
 
ต่อ รังต่อ
 
แตน รังแตน
เคยสงสัยหรือไม่ว่า ต่อ แตนหรือแม้แต่ผึ้งที่ต่อยเราเป็นตัวผู้หรือตัวเมีย...
อวัยวะที่เป็นอาวุธสำคัญของต่อ แตน ซึ่งเป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี คือ เหล็กไน ที่ซ่อนอยู่ตรงปลายส่วนท้องของแมลง มีการพัฒนามาจากอวัยวะวางไข่ โดยถูกปรับเปลี่ยนมาเพื่อใช้เป็นอาวุธสำหรับป้องกันตัว และล่าเหยื่อ ดังนั้นจึงไม่ต้องสงสัยเลยว่า ต่อแตนที่สามารถทำร้ายเราได้คือ ต่อ แตนตัวเมียนั่นเอง
นอกจากนี้ ต่อ แตนในชนชั้นกรรมกรที่เคยคิดกันว่าเป็นต่อแตนตัวผู้นั่น ไม่เป็นความจริง เพราะต่อแตนกรรมกรทั้งหมดเป็นต่อแตนตัวเมีย ซึ่งมีหน้าที่ปกป้องรัง หาอาหาร และเลี้ยงน้องที่เป็นตัวอ่อน หน้าที่เหล่านี้จะต้องอาศัยความแข็งแกร่ง และอาวุธเหล็กไนที่ร้ายกาจของต่อแตนตัวเมียเท่านั้น
ต่อ แตนถึงมีพิษร้าย แต่ก็มีประโยชน์ต่อระบบนิเวศ
สิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่ถือกำเนิดขึ้นมาบนโลก ย่อมต้องมีหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายมาแล้วทั้งสิ้น เช่นเดียวกับต่อ แตน ที่ใครๆ อาจมองว่าเป็นแมลงร้ายที่สร้างความเจ็บปวดและเป็นอันตรายต่อมนุษย์ แต่รู้หรือไม่ว่า ต่อ แตนมีบทบาทสำคัญในการสร้างสมดุลในระบบนิเวศ ด้วยการควบคุมประชากรแมลงชนิดอื่นๆ รวมถึงแมลงศัตรูไม่ให้มีมากเกินไป ด้วยการล่าตัวอ่อนของหนอนแมลงไว้เป็นอาหารสำหรับตัวเอง และตัวอ่อนต่อ แตนที่อยู่ในรัง
ตัวอย่างต่อ แตนที่มีประโยชน์ต่อมนุษย์ในแง่ของการควบคุมแมลงศัตรูพืช คือ แตนเบียน ซึ่งเป็นแมลงที่มีพฤติกรรมการวางไข่ในตัวอ่อนของแมลงชนิดอื่นๆ และตัวอ่อนของแตนเบียนจะเจริญเติบโตอยู่ภายในพร้อมกับกินแมลงเหล่านั้นเป็นอาหาร
เรื่องราวที่น่าสนใจของ ต่อ แตน แมลงร้ายที่โลกต้องการยังมีให้ติดตามอีกหลายเรื่อง ผู้สนใจสามารถเข้าชมได้ที่นิทรรศการต่อ แตน แมลงร้ายที่โลกต้องการ ณ พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา อพวช. ตั้งแต่วันนี้ จนถึงวันที่ 26 กันยายน 2552
|
จากช่วงเวลาที่ผ่านมา ตั้งแต่มีการแถลงข่าวความร่วมมือการผลิตสเปรย์น้ำมันหอมระเหยกำจัดไรฝุ่น ทำให้ทราบว่าคนไทยหลายคนประสบปัญหาถูกไรฝุ่นตามรังควานจำนวนไม่น้อยเลยทีเดียว แต่มีข่าวดีสำหรับทุกท่านที่กำลังหาทางแก้ปัญหาไรฝุ่นอยู่ เพราะขณะนี้สเปรย์น้ำมันหอมระเหยกำจัดไรฝุ่นใกล้จะถึงเวลาวางจำหน่ายแล้ว ทางบริษัทผู้ผลิตได้ผลิตตัวอย่างสเปรย์กำจัดไรฝุ่นออกมาแล้ว เหลือแต่เพียงการทดสอบประสิทธิภาพจากการผลิตในระดับโรงงานเท่านั้น และหลังจากการทดสอบซึ่งจะเสร็จสิ้นในนี้อีกประมาณ 1-2 เดือน คนที่กำลังคอยผลิตภัณฑ์นี้อยู่จะได้มีโอกาสนำสเปรย์ไปใช่เพื่อกำจัดเจ้าไรฝุ่นตัวร้ายกันแล้ว ขอให้ทุกท่านอดใจรออีกสักนิด และหากผลิตภัณฑ์วางขายเมื่อไหร่ เว็บไซต์ BRT จะส่งข่าวถึงทุกท่านแน่นอนค่ะ
คณะอาจารย์จากมหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี ได้นำชุดโครงการวิจัยท้องถิ่น เรื่องไผ่ ต.ท่าเสา อ.ไทรโยค จ.กาญจนบุรี เพื่อการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนของชุมชน โดยการสนับสนุนของโครงการ BRT มาจัดแสดงไว้ในงานนี้ด้วย โดยได้จัดแสดงตัวอย่างของไผ่หลายชนิด เช่น ไผ่ผาก ไผ่หางช้าง ไผ่ปล้องยาว ไผ่ข้าวหลาม และไผ่ยักษ์ หรือไผ่ตง ที่มีขนาดใหญ่สมชื่อ นอกจากนี้ยังมีตัวอย่างของการใช้ประโยชน์จากไม้ไผ่ เช่น การแปรรูปหน่อไม้ปี๊บ เฟอร์นิเจอร์ และอุปกรณ์แต่งบ้านหลายรูปแบบ รวมไปถึงงานวิจัยเชื้อราจากรากไผ่ ซึ่งประโยชน์ในการปรับปรุงคุณภาพดิน เพิ่มแร่ธาตุที่จำเป็นในการเจริญเติบโตของพืช อีกทั้งยังมีสื่อการเรียนการสอนเรื่องไผ่ ซึ่งได้รับการพัฒนาจากคณาจารย์ของมหาวิทยาลัย
"แตนเบียนที่ทำหน้าที่กำจัดแมลงศัตรูพืช คือ แตนเบียนเพศเมีย โดยอาวุธที่ร้ายกาจ คืออวัยวะวางไข่เรียวยาว ปลายแหลม คล้ายฉมวกขนาดจิ๋ว สำหรับแทงและวางไข่ในตัวหนอนแมลงวันผลไม้ ทั้งนี้แตนเบียนเพศเมียสามารถค้นหาเป้าหมายในการวางไข่ได้จากการรับกลิ่นสารเคมีที่ผลิตจากปฏิกิริยาการการสุกเน่าของผลไม้ และเสียงสั่นจากการเคลื่อนไหวของแมลงศัตรูพืช โดยแตนเบียนแต่ละตัวสามารถวางไข่ได้ตลอดชีวิตประมาณ 100 ฟอง จึงสามารถควบคุมแมลงศัตรูพืชได้เป็นจำนวนมาก และเนื่องจากแตนเบียนเป็นแมลงที่มีความพิเศษคือมีไข่ที่สามารถฟักเป็นตัวอ่อนได้โดยไม่ต้องรับการผสมจากตัวผู้ ซึ่งไข่ที่ไม่ได้รับการผสมนี้จะให้ตัวอ่อนแตนเบียนเพศผู้ ในขณะที่ไข่ที่ได้รับการผสมจะได้ตัวอ่อนแตนเบียนเพศเมีย ดังนั้นปัญหาที่พบคือ จำนวนตัวอ่อนที่เกิดขึ้นเป็นเพศผู้เสียส่วนใหญ่ เนื่องจากแตนเบียนเพศเมียจะมุ่งเน้นการวางไข่มากกว่าการผสมพันธุ์กับเพศผู้"
รศ.ดร.สังวรณ์ กล่าวว่า การใช้แตนเบียนในการควบคุมแมลงศัตรูพืชให้มีประสิทธิภาพ ควรมีการเพาะเลี้ยงให้ได้แตนเบียนที่มีเพศเมียมากกว่าเพศผู้ เพื่อให้สามารถควบคุมแมลงได้อย่างกว้างขวางมากขึ้น ซึ่งจากการศึกษาพบว่า วิธีการควบคุมระบบสืบพันธุ์ให้ไข่ได้รับการผสม หรือได้รับการปฏิสนธิ (fertilized egg) ต้องอาศัยปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารระหว่างเพศผู้และเพศเมีย การสื่อสารดังกล่าว ได้แก่ การสื่อสารด้วยเสียง (การขยับปีกของเพศผู้) และกลิ่น (pheromone) ซึ่งมีผลให้เพศเมียยอมรับการผสมพันธุ์ เพิ่มโอกาสให้ตัวอสุจิผสมกับไข่ได้มากยิ่งขึ้น แตนเบียนเพศเมียจะเลือกวางไข่ที่ได้รับการผสมลงในตัวอ่อนแมลงวันผลไม้ที่มีขนาดใหญ่หรือสมบูรณ์ และมักจะเลือกวางไข่ที่ไม่ได้รับการผสมในแมลงวันผลไม้ขนาดเล็ก ดังนั้นไข่ที่ได้รับการผสมนอกจากจะผลิตตัวอ่อนเพศเมียที่มีประสิทธิภาพในการกำจัดแมลงวันผลไม้ในรุ่นต่อไปแล้ว ยังสามารถกำจัดแมลงวันผลไม้ที่มีความสมบูรณ์และมีความสามารถในการทำลายผลไม้ได้มากได้ดีกว่าอีกด้วย 
